Alexander Pechthold, voorman van D66, heeft de Thorbeckeprijs voor Welsprekendheid 2012 gewonnen. De uitreiking vond plaats na afloop van de Thorbeckelezing in de Oude Vergaderzaal van de Tweede Kamer door juryvoorzitter Frans Weisglas. Het rapport van de jury is hieronder opgenomen:
"De Vereniging voor democratisch bestuur en vertegenwoordiging “ Thorbecke “ heeft in 1992 een wisselprijs voor politieke welsprekendheid ingesteld. Met deze prijs wordt beoogd het belang te benadrukken van de taal als instrument van communicatie tussen kiezer en gekozene en tussen politici onderling. De prijs wordt eens in de twee jaar toegekend aan een volksvertegenwoordiger die het vermogen heeft in redevoering en debat de aandacht van zijn toehoorders gevangen te houden door de beheersing van de retorica.
Vanavond is het dus weer het moment om met deze Thorbeckeprijs het belang van het woord in de politiek te onderstrepen. Woorden vormen het belangrijkste instrument van een parlementariër. Hij of zij vertolkt met die woorden zijn politieke opvattingen; bindt en wint daarmee huidige en toekomstige kiezers en houdt met goed geformuleerde en overtuigende argumenten voorstanders vast en weet in een debat tegenstanders te overtuigen.
Helaas wordt er in parlementaire debatten vaak te weinig naar argumenten geluisterd, omdat meningen van fracties en fractiewoordvoerders tevoren onwrikbaar vaststaan, al of niet verklonken in een regeer- of gedoogakkoord. Het zou ook voor het debat goed zijn wanneer het volgende regeerakkoord- dat sneller komt dan wij tot voor kort dachten – heel beknopt zou zijn en wanneer Kamerleden in parlementaire debatten losser en vrijervan tevoren vastgemetselde fractiestandpunten zouden opereren.
De laatste jaren wordt door sommige parlementariërs ten onrechte gedacht dat men dichter bij de kiezer komt te staan door in parlementaire debatten grof taalgebruik te gebruiken. Ik ben ervan overtuigd dat de kiezers dat juist niet op prijs stellen en dat de kloof met de bevolking die men met dit taalgebruik denkt te overbruggen daardoor juist groter wordt. Begrijpelijk en duidelijk taalgebruik is goed, maar dat betekent niet dat Kamerleden grof moeten worden en zogenaamde straattaal moeten gaan spreken. Dat is slecht voor het aanzien van de politiek en van de Kamer. Beledigingen en grove woorden horen in het huis van de democratie niet thuis.
Dan kom ik nu, dames en heren, op de derde van de drie Tweede Kamerleden die de jury van de Thorbeckeprijs op de “ top-drie “ heeft geplaatst. Emile Roemer, fractievoorzitter van de SP.
Wat politici vaak missen heeft Emile Roemer in ruime mate : een bonhomie die veel mensen voor hem doet winnen. Hij kiest welbewust zijn eigen vocabulaire en maakt met humor zijn tegenstanders onschadelijk. Zijn ster is snel gerezen in het afgelopen jaar . Stralen politici op de flanken van het politieke spectrum al snel verbetenheid uit, daarvan is bij Roemer niets te merken. Hij weet aan de ideeën van zijn partij vast te houden en toch uitnodigend te zijn voor een breed publiek. Hij wekt de indruk dat radicaliteit, redelijkheid en prettige omgangsvormen samen kunnen gaan. In de komende jaren zal hij wel nog moeten bewijzen hoe hij met de tegenslag omgaat die iedere politicus ooit ontmoet maar die hij nog niet is tegengekomen.
De tweede in onze “top-drie “ is Geert Wilders, fractievoorzitter van de PVV. Wilders beheerst de kunst om in minder dan 140 tekens regelmatig velen aan zich te kluisteren. Zo'n openingszet kan de opmaat zijn voor debatten op het scherpst van de snede in alle media. Zulk retorisch talent is zeldzaam in NL, zijn woorden nestelen zich gewild of ongewild in ons geheugen. Maar de jury heeft een ernstige kanttekening bij de retorische kwaliteiten van de heer Wilders. Het blijft vaak bij openingssalvo's, waardoor we van het klassieke debat van man tegen man of vrouw verstoken blijven. Dergelijk eenrichtingsverkeer in het debat is allesbehalve in de geest van Thorbecke. Hoor en wederhoor is het wel minste dat men van een debat mag vergen. Maar de helderheid van zijn taal is groot en door nieuwe registers te bespelen in het politieke debat heeft hij zich onontkoombaar gemaakt. U hoeft er de kranten van gisteren en vandaag maar op na te slaan. En ondanks zijn afkeer tegen “ de instituties” is de Tweede Kamer al vele jaren zijn basis en uitgangspunt. Zonder het instituut van de volksvertegenwoordiging zou ook Geert Wilders niet kunnen.
Voordat ik aan de derde parlementariër op onze lijst en de winnaar van de Thorbeckeprijs 2012 toekom, wil ik nog graag vermelden dat de jury eervolle vermeldingen heeft voor de kamerleden Jeanine Hennis van de VVD en Ronald Plasterk van de PvdA.
Dan kom ik aan de winnaar van vanavond. Een goed debater is helder, snel en gevat. Als geen ander weet hij met duidelijke taal alert te reageren en daarmee het publiek te boeien. Daarmee haalt hij niet alleen het nieuws, maar weet hij zich ook geregeld als spreekbuis van de oppositie te profileren. Hij is een constante factor geworden aan het debatfront( vaak letterlijk aan de interruptiemicrofoon), uitstekend in staat om a l'improviste -althans zo lijkt het – in te spelen op de actualiteit. In Wilders heeft hij zijn vaste opponent gevonden, maar ook andere partijen neemt hij scherp de maat. Soms is hij een tikje overmoedig, maar dat vergeven we een goed debater graag.
Hij heeft zich ontwikkeld tot een echte House of Commons man, iemand die zich als een vis in het water voelt in de wereld van het parlementaire debat en die ook allereerst Kamerlid is, in de zin van debater, zelfs meer nog dan 'volksvertegenwoordiger' in letterlijke zin. Bij de vorige uitreiking was het nog de vraag of zijn positie meer was dan voorbijgaande populariteit. Inmiddels heeft hij ruimschoots bewezen meer dan een eendagsvlieg te zijn. Heel knap is dat hij jarenlang door de kracht van zijn debatvaardigheden een veel grotere rol voor zijn partij in het debat kon opeisen dan de paar zetels van toen zouden rechtvaardigen. In die zin is zijn rol ook een ode aan het belang van het debat in de Tweede Kamer, dat vaak wordt afgedaan als niet meer dan show, maar waarvan de winnaar van de Thorbeckeprijs keer op keer het grote effect heeft laten zien. Een groter compliment kunnen we aan een Kamerlid niet maken dan dat hij laat zien dat het debat ertoe doet.
Dames en Heren, mede namens mijn mede-juryleden Femke Avtalyon, Henk te Velde en Peter van der Geer, is het mij een groot plezier om bekend te maken dat de winnaar van de Thorbeckeprijs 2012 de fractievoorzitter van D66 in de Tweede Kamer is, Alexander Pechtold."